وقتی یک زوج بدنبال جدا شدن و طلاق هستند، باید برای محل زندگی فرزندان مشترک، محل زندگی آنها، مخارج فرزندان و سایر حقوقشان تعیین تکلیف شود. تمامی این موارد در کلمه "حضانت" خلاصه شده و در زمان طلاق والدین در مورد حضانت فرزندان باید تعیین تکلیف شود. در این مقاله به طور کامل در مورد حضانت فرزندان، انواع حضانت فرزندان، شرایط سلب حضانت فرزند از پدر، حضانت فرزند طبق قانون جدید 1401 صحبت خواهیم کرد. با وب سایت وکیل روشن میلان قوردوئی همراه باشید.
در صورت تمایل میتوانید از طریق این شماره 09144494706 به طور مستقیم با وکیل میلان صحبت کنید و مشاوره حقوقی دریافت کنید.
حضانت یک واژه عربی و از ریشه حضن بوده و در لغت به معنای در آغوش کشیدن، نگهداری و پرورش دادن کودک است. در اصطلاح نیز به حمایت جسمی و عاطفی از کودکان توسط افرادی گفته می شود که قانون آن ها را انتخاب کرده است. در قانون مدنی برای حضانت تعریف دقیقی وجود ندارد اما از نظر فقها به معنای سرپرستی، تربیت و نگهداری از طفل می باشد. یکی از مهمترین نکاتی که باید به آن توجه کنید این است که حضانت فرزند با ولایت و قیومیت یکسان نبوده و تفاوت های بسیار زیادی دارند. در حضانت شخص با امور مالی کودک کاری ندارد و تنها به تربیت او می پردازد. همچنین مطابق با ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی حضانت هم حق و هم تکلیف ابوین است.
دریافت حضانت کودک انواع مختلفی داشته و نیازمند برخی شرایط خاص می باشد. با ما همراه باشید تا در ادامه شما را با هر آنچه که باید در رابطه با حضانت فرزند بدانید آشنا کنیم.
حضانت کودکان در حالت کلی به دو نوع حضانت دائم و حضانت موقت تقسیم می شوند.
این نوع حضانت زمانی به یکی از زوجین یا مسئولین حضانت داده می شود که در خصوص دریافت حضانت اختلافاتی وجود داشته باشد. در چنین شرایطی دادگاه به صورت موقتی با استفاده از یک دستور موقت برای مدت زمان مشخصی حضانت فرزند را به یکی از زوجین و یا یکی از اقوام و خویشان درجه یک می دهد. بنابراین تا زمانی که در خصوص حضانت تعیین تکلیف نشود از حضانت موقت استفاده می شود.
حضانت دائم نیز زمانی به یکی از والدین و یا شخص مسئول حضانت داده می شود که تکلیف حضانت با استفاده از توافق زوجین یا با حکم دادگاه مشخص شده باشد. مهم ترین نکته‌ای که در حضانت دائم باید مد نظر قرار دهید این است که در برخی موارد حضانت از شخص سلب می شود. بنابراین در حضانت دائم نیز اگر یکی از این موارد وجود داشته باشد می توان از مسئول حضانت، سلب حضانت کرد.
مطابق با قانون حضانت فرزندان تا ۷ سالگی با مادر و پس از آن با پدر است. اما همیشه مصلحت طفل در اولویت قرار دارد و در برخی شرایط مصلحت او باعث می شود که به نحوه دیگری تصمیم گیری شود. بنابراین در صورت وجود برخی شرایط می توان از پدر سلب حضانت کرد. برخی از مواردی که سبب می شود حضانت فرزند از پدر سلب شود عبارتند از:
البته توجه داشته باشید که این موارد حصری نیست و هر نوع عملی که سبب انحطاط اخلاقی و یا عدم نگهداری درست از کودک شود سبب سلب حضانت از پدر می شود.
یکی از مهمترین دغدغه های والدین در هنگام طلاق یا پس از آن دریافت حضانت فرزندان می باشد. حضانت فرزندان زیر هفت سال با مادر است. بنابراین اگر شما یک مادر هستید برای دریافت حضانت فرزند زیر هفت سال خود هیچ نگرانی نداشته باشید. اما پس از گذشت هفت سالگی کودک دادگاه با رعایت مصلحت طفل حضانت او را به پدر می دهد. مگر اینکه مادر بتواند ثابت کند که پدر صلاحیت نگهداری و مراقبت از کودک را ندارد. همانطور که در بالا نیز گفتیم وجود برخی از شرایط سبب سلب حضانت طفل از پدر می شود. بنابراین در صورت وجود هر یک از این موارد مادر و یا دیگر خویشاوندان درجه یک می توانند بر علیه پدر دادخواست سلب حضانت از کودک را مطرح کنند. توجه داشته باشید که باید تمام دلایل خود را در دادگاه اثبات کنید تا بتوانید حضانت فرزند خود را بگیرید.
قانون مدنی با توجه به اینکه کودکان تا سن ۷ سالگی نیاز بسیاری به عاطفه و مهر و محبت مادر دارند حضانت آن ها را تا هفت سالگی بر عهده مادر قرار می دهد. البته توجه داشته باشید که با رعایت مصلحت طفل این کار انجام می شود. در صورتی که مادر دارای اعتیاد زیان آور، اشتهار به فساد و فحشا، بیماری روانی و... باشد حضانت از او سلب می شود.
در صورتی که پدر یا خویشاوندان درجه یک، یکی از این موارد را مشاهده کردند می توانند در دادگاه دعوای سلب حضانت از مادر را مطرح کنند. دادگاه به این درخواست رسیدگی می کند و در صورتی که تشخیص دهد مادر شرایط نگهداری از کودک و صلاحیت لازم را ندارد، حضانت فرزند را از او سلب می کند.
یکی از رایج ترین اشتباهاتی که در رابطه با حضانت فرزند وجود دارد این است که پس از فوت پدر حضانت فرزند بر عهده جد پدری می باشد. در صورتی که حضانت موضوعی جدا و متفاوت از ولایت و قیم بودن می باشد. مطابق با ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی در صورت فوت یکی از والدین حضانت کودک با دیگری است. بنابراین اگر پدر فوت کند حضانت بر عهده مادر خواهد بود و هیچ شخص دیگری حتی جد پدری یا همان پدربزرگ نمی تواند ادعایی در این زمینه داشته باشد. مگر آن که دادگاه اعطای حضانت کودک به مادر را بر خلاف مصلحت او تشخیص دهد.
یکی از مهم ترین سوالاتی که در رابطه با حضانت فرزند پس از فوت پدر پرسیده می شود این است که اگر مادر ازدواج کند، حضانت از او سلب می شود یا خیر؟
سلب حضانت از مادر در صورت ازدواج مجدد مشروط به زنده بودن پدر است. بنابراین اگر پدر فوت کند همچنان اولویت نگهداری و اعطای حضانت فرزند با مادر است و تفاوتی نمی کند که او مجددا ازدواج کرده باشد یا نه.
قانون گذار علاوه بر حضانت فرزند برای نفقه فرزند پس از طلاق نیز راه کارهایی را ارائه کرده است. مطابق با ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی نفقه فرزندان بر عهده پدر می باشد. اما اگر پدر فوت کرده باشد و یا توانایی پرداخت نفقه فرزندانش را نداشته باشد، جد پدری مسئول پرداخت نفقه کودک می باشد. در صورتی که پدر و جد پدری توانایی پرداخت نفقه طفل را نداشته باشند پرداخت آن بر عهده مادر خواهد بود. بنابراین با توجه به این ماده قانونی نفقه فرزند پس از طلاق بر عهده پدر می باشد و فرقی ندارد که حضانت او با مادر باشد یا پدر.
نفقه فرزند پسر تا سن ۱۸ سالگی و نفقه فرزند دختر تا زمان ازدواج با پدر می باشد. میزان آن نیز متناسب با نیازهای فرزند از جمله تحصیل، وضعیت اجتماعی، خوراک و پوشاک و... تعیین می شود.
مطابق با ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی در گذشته، حضانت پسر تا سن ۲ سالگی و حضانت دختر تا سن ۷ سالگی با مادر بود. اما در تاریخ هشتم آذر سال ۱۳۸۲ این قانون مورد بازنگری قرار گرفت و سن حضانت تغییر یافت. مطابق با قانون جدید، حضانت فرزندان تا سن ۷ سالگی با مادر است و تفاوتی میان دختر و پسر در این مورد وجود ندارد. پس از آن نیز حضانت دختر تا سن ۹ سالگی و پسر تا سن ۱۵ سالگی با پدر خواهد بود. بعد از آن فرزندان می توانند خودشان تصمیم بگیرند که قصد زندگی با کدام یک از والدین را دارند.
همانطور که گفتیم اولین موضوعی که در حضانت مورد بررسی قرار می گیرد، مصلحت طفل است. بنابراین گرفتن حضانت فرزند توسط مادر و پدر دارای شرایط خاصی می باشد. از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:
در صورتی که مادر هر یک از این شرایط بالا را داشته و همچنین هیچ یک از شرایط سلب حضانت را نیز نداشته باشد می تواند حضانت فرزند خود را بگیرد. همچنین هنگامی که حضانت طفل با پدر است و مادر مدارک و مستنداتی مبنی بر اینکه پدر دارای انحرافات و مشکلات اخلاقی می باشد را داشته باشد، می تواند به دادگاه مراجعه کرده درخواست سلب حضانت از پدر را مطرح کند.
در بسیاری از خانواده ها به دلیل وجود اختلاف میان زوجین، زن در منزل شوهر زندگی نمی کند. در چنین شرایطی این سوال پیش می آید که حضانت فرزند بر عهده پدر است یا مادر؟
در چنین شرایطی حضانت مشترک می باشد مگر اینکه عدم صلاحیت یکی از والدین توسط دادگاه ثابت شده باشد که در این صورت حضانت کودک با دیگری است.
ممکن است تصور کنید که بدون طلاق مبحث حضانت فرزند مطرح نمی شود. در صورتی که چنین نیست و پیش از طلاق که والدین به صورت جداگانه زندگی می کنند نیز باید تکلیف حضانت فرزندان مشخص شود. همان قانونی که برای حضانت کودکان پس از طلاق والدین وجود دارد قبل از طلاق نیز حاکم است. یعنی حضانت فرزندان تا هفت سالگی بر عهده مادر بوده و پس از آن تا سن بلوغ بر عهده پدر است. البته توجه داشته باشید که اگر برای یکی از والدین مشکلی پیش بیاید و یا صلاحیت نگهداری از فرزندان را نداشته باشد امکان تغییر حضانت در این مدت نیز وجود دارد.
در تمام قوانین با گذشت زمان اصلاحاتی صورت می گیرد و قانون حضانت فرزند نیز از این قاعده مستثنا نیست. حضانت کودک پسر در سال ۱۴۰۱ از نوزادی تا سن ۷ سالگی بر عهده مادر است. زیرا در این دوران فرزند پسر بیش از هر زمان دیگری به حمایت های جسمی و عاطفی مادر خود نیاز دارد. البته توجه داشته باشید که در این مدت زمان یعنی تا سن ۷ سالگی پدر نیز حق ملاقات فرزند خود را دارد. البته اگر زوجین با طلاق توافقی از یکدیگر جدا شده باشند و توافق کرده باشند که پس از سن ۷ سالگی نیز حضانت پسر با مادر است کودک می تواند پس از هفت سالگی نیز در کنار مادر زندگی کند.
کلام پایانی
با توجه به آنچه که گفته شد حضانت علاوه بر اینکه که حق پدر و مادر است تکلیف آن ها نیز می باشد. بنابراین اگر یکی از والدین بدون دلیل نمی تواند از قبول حضانت کودک خود امتناع کند. زیرا این کار عواقبی برای او در پی خواهد داشت. همچنین دریافت حضانت فرزند دارای شرایط و پیچیدگی های خاصی می باشد، از این رو بهتر است از یک وکیل خانواده مجرب و باتجربه در این زمینه مشاوره های لازم را دریافت کنید.
