از قدیم رسم و رسومات مختلفی برای ازدواج وجود داشتهاست. برخی از این رسوم، با گذشت زمان تغییر کردهاند و به فراموشی سپرده شدهاند، اما بعضی از آنها نیز تاکنون نسل به نسل ادامه پیدا کردهاند و امروزه نیز اجرا میشوند. یکی از این رسمها، شیربها است که در گذشته در برخی از مناطق آذربایجان رایج بودهاست. امروزه نیز هنوز خانوادههایی وجود دارند که آن را به رسمیت میشناسند و پرداختش را ضروری و لازم میدانند. در این مطلب قصد داریم به بررسی همه جانبه این رسم قدیمی بپردازیم و به سوالهایی که در این مورد وجود دارند، پاسخ دهیم.
این سوال اصلیترین پرسشی است که باید به آن بپردازیم. در واقع این رسم درباره پرداخت پولی است که داماد باید پیش از ازدواج به عنوان یک کمک هزینه برای خرید جهیزیه به خانواده عروس پرداخت کند. البته این امکان وجود دارد که داماد به جای پرداخت پول، خرید بخشی از لوازم موردنیاز شروع زندگی را بر عهده بگیرد. دقت کنید که مهریه ربطی به این رسم ندارد و قوانینی که درباره مهریه صدق میکنند در این باره برقرار نیستند.
به طور کلی با توجه به اینکه در این باره قوانین و اصولی وجود ندارد، این پول میتواند توسط طرفین و بر اساس مواردی چون معیارها، رسوم و عرف جامعه تعیین شود. در صورتی که هم خانواده دختر و هم خانواده پسر راضی باشند، داماد به پرداخت این پول ملزم میشود. نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که به طور کلی برای رسوم این چنینی، محدودیتی برای میزان مبلغ قابل پرداخت وجود ندارد، در صورتی که برای پرداخت مهریه حد و حدودی تعیین میشود.
پرداخت این پول میتواند به دو صورت انجام شود، که خانواده داماد میتوانند بر اساس عقاید و سلایق خود یکی از این دو مورد را انتخاب کنند. این دو مورد عبارتند از:
در این جا این پول در واقع پیشکش به عروس است که هدف از پرداخت آن، خرید جهیزیه است. این نکته را باید در نظر گرفت که مالک این پول عروس و خانواده عروس است.
اگر این پول جدا از مهریه در نظر گرفتهشود، با اینکه هدف از پرداخت آن کمک هزینه برای خرید جهیزیه است، اما مالک آن داماد است و امکان استرداد آن به او وجود دارد.
در اسلام مستقیما به این موضوع پرداخته نشدهاست. اما آنچه که وجود دارد این است که اگر طرفین از پرداخت این پول راضی باشند، داماد باید حتما آن را بپردازد و در واقع بر ذمه داماد است. به عبارت دیگر پرداخت این پول جایز است اما واجب نیست.
در قانون هیچ گونه مقرراتی برای پرداخت این پول توسط داماد وجود ندارد و پرداخت آن به رسم و رسوم دو خانواده بستگی دارد. نکتهای که باید به آن توجه کرد این است که اگر خطبه عقد جاری شود، داماد ملزم به پرداخت مهریه است. اما درباره پرداخت این پول توسط داماد حالاتی وجود دارد که به آن خواهیم پرداخت.
با توجه به اینکه در این باره قانونی وجود ندارد، بهتر است رسم و رسوم لازم در این باره را بدانیم تا در صورت بهم خوردن ازدواج، آگاهی لازم و کافی را در مورد پول پرداخت شده توسط داماد داشتهباشیم. به طور کلی دو مورد مختلف ممکن است رخ دهد:
متاسفانه هنوز مهریه و پول پرداخت شده توسط داماد با یکدیگر اشتباه گرفته میشوند. در واقع مهریه در هنگام خواندن عقد به عروس تعلق میگیرد و ابزاری برای متقاعدسازی عروس است. باید توجه داشت که مهریه بعد از عقد تحت هر شرایطی بر گردن داماد است. اما آن پول تعیین شده میان دو خانواده، همانطور که گفته شد حالات مختلفی دارد و شرایط آن با مهریه کاملا متفاوت است.
نکته با اهمیتی که درباره استرداد پول پرداخت شده به خانواده عروس وجود دارد، آن است که اگر داماد این هزینه را به عنوان یک هدیه یا پیشکش و با رضایت کامل به خانواده عروس دادهباشد، امکان پس رفتن آن وجود ندارد. اما اگر صرفا به عنوان کمک هزینه ازدواج باشد، در صورت به هم خوردن ازدواج میتوان آن را پس گرفت.
دقت کنید که اگر این پول توسط داماد و با هدف هدیه یا بخشش پول به عروس داده شود، جهیزیه خریداری شده با آن، متعلق به عروس است. ولی اگر از قبل هدف تعیین شده برای پول ، خرید لوازم خانه و جهیزیه باشد، اجناس خریداری شده با آن پول متعلق به داماد است.
با توجه به اینکه قوانینی در این باره وجود ندارد و هر قوم و آیینی نظر خاص خود را در این باره دارند، باید بدانید که فقها بر این باورند که پرداخت شیربها زمانی روا است که داماد و خانواده او از صمیم قلب راضی باشند و یا در صورتی که این پول جزئی از مهریه دختر باشد، لازم است او و خانوادهاش از نحوه به کار بردن و خرج کردن پول راضی باشد.
همانطور که گفته شد پرداخت این پول به خانواده دختر از قدیم رسم بودهاست اما قوانینی درباره آن به صورت رسمی وجود ندارد. پس لازم به ذکر است که این کار باید با توافق طرفین ازدواج، تصمیمگیری و انجام شود و درباره تک تک احتمالات مربوط به آن بحث و صحبت شود تا در صورت بروز هر نوع مشکلی، اختلاف و دو دستگی پیش نیاید. در این مطلب به بررسی همه جانبه این موضوع پرداختیم. امیدواریم موردپسند شما واقع شده باشد.
