صلح عمری یک نوع عقدنامه (قرارداد) است. توسط این قرارداد یک شخص حق استفاده از دارایی‌اش را برای مدت عمر خود یا عمر منتفع خود محفوظ یا منتقل می‌کند. همچنین بعد از فوت او فرد یا افرادی که صلح به نفع او شده باشد، به طور کامل مالک آن دارایی خواهد شد. البته این نوع قراردادها معمولا برای طلح ملک و املاک بسته می‌شود.
به عنوان مثال، یک پدر خانه خود را به موجب یک قرارداد رسمی و صلح عمری، به فرزند خود منتقل می‌کند. پدر در این قرارداد مشروط می‌کند تا زمانی که زنده است از منافع آن ملک بهره‌مند شود. سپس، بعد از فوت او، ملک و منافع آن به شکل کامل به فرزندش منتقل شود.
صلح عمری یک نوع قرارداد است که براساس آن، یک شخص اموال خود را به فرد یا افرادی منتقل می‌کند. در زمان زنده بودن شخصی که دارایی خود را صلح کرده، حق انتفاع از آن با خود اوست. ولی بعد از این‌که وی فوت کرد، اموالش به شکل کامل به کسانی که در قرارداد صلح نام برده شده، منتقل خواهد شد. در حقیقت این نوع قرارداد یکی از عقود بسیار مفید بوده و باید در دفتر اسناد رسمی تنظیم و ثبت شود.
براساس این سند، مالک اموال قادر است درمورد اموال غیرمنقول خود مانند خانه، مغازه، باغ، زمین، ویلا و غیره، تصمیماتی اتخاذ کند. سپس می‌تواند با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، اصل سند دارایی‌هایش را به منتفع خود یا شخص دیگری منتقل کند.
البته همچنان اختیار و اجازه فروش، اجاره، معامله و فسخ همین قرارداد را برای خود حفظ خواهد کرد. یعنی تا زمانی که فرد انتقال دهنده زنده باشد، حق هرگونه دخل و تصرف را در اموال خود دارد. ولی با مرگ او، مالک آن اموال، شخصی است که با منتفع قرارداد صلح بسته است.
از نظر حقوقی، تنظیم این قرارداد، باید با توجه به شرایطی تنظیم شود. شرایطی که عدم رعایت آن‌ها، سبب بی‌اعتباری قرارداد شود و مشکلات متعددی را تحمیل کند. از جمله شرایطی که در زمان تنظیم این صلح‌نامه باید رعایت شوند، عبارتند از:
عقد قرارداد صلح عمری، در دفتر اسناد رسمی و با تحویل مدارک لازم انجام می‌پذیرد. وجود این اسناد برای انتقال ضروری است و بدون ارائه آن‌ها، امکان انتقال مفاد قرارداد از طریق این صلح وجود ندارد. مدارک لازم برای این صلح‌نامه (عمدتا املاک) عبارتند از:
صلح عمری برای فرزند یا فرزندان نیز در شرایطی خاصی کاربرد دارد. هنگامی که والدین قصد دارند تا زمانی‌که زنده هستند از املاک خود استفاده نمایند سپس، مالکیت آن‌ها پس از فوت والدین به فرزند منتقل شود. یکی از آثار این صلح، این مورد است که در زمان حیات والدین، فرزند نمی‌تواند دارایی‌های درج شده در قرارداد را بفروشند.
برای این‌که این قرارداد صلح برای فرزند صحت داشت باشد، شرایط زیر لازم است:
صلح عمری برای همسر یعنی این‌که اگر شخصِ دارای اموال منقول و غیر منقول فوت کند. براساس قانون همه دارای او به همسرش منتقل شود. بدون شک اموالِ هر شخص، پس از مرگش به وارثینش منتقل خواهد شد. درکل، همه افراد قادر هستند پیش از مرگ خود دارایی‌های خود را بین همسر و فرزندان‌شان تقسیم نمایند.
البته در بعضی مواقع، شاید یک شخص بخواهد از اموال خود تا زمانی که زنده است استفاده کند و از آن‌ها بهره ببرد. ولی پس از مرگش تمامی اموال به همسرش واگذار خواهد شد. در این شرایط، از این صلح برای همسر استفاده می‌شود. در این قرارداد باید نام شخص مالک و منتفع ذکر شود.
همان‌گونه که عنوان شد، صلح عمری یکی از توافقات بسیار مفید است و باید به شکل رسمی در دفتر اسناد رسمی ثبت شود. توسط این سند، مالک اموال می‌تواند درباره اموال غیرمنقول خود تصمیم بگیرد. این شخص با مراجعه به دفتر اسناد رسمی، می‌تواند اموال خود را انتقال دهد. ولی حقوقی مانند فروش، اجاره، معامله و لغو قرارداد را برای خود حفظ نماید.
برای استعلام دارایی برای صلح عمری باید به همین دفاتر مراجعه شود. بدین ترتیب، تا زمان زنده بودن شخص انتقال دهنده، او حق دارد از دارایی‌های خود بهره‌مند شود.
پرداخت تمامی هزینه‌های قرارداد صلح عمری مال، به عهده مصالح است. ولی هزینه‌هایی مانند شارژ، نظافت، نقاشی و این قبیل موارد وظیفه متصالح است. البته طرف‌های این قرارداد می‌توانند مخالف آنچه که گفته شد توافق کنند. بنابراین پرداخت هزینه صلح به عهده یکی از طرفین خواهد بود.
یک دفترخانه اسناد رسمی، برای ثبت این صلح‌نامه مبالغی را دریافت می‌کند. البته هزینه پرداختی برای ثبت این قرارداد هر ساله تغییر می‌کند و باید براساس نرخ روز دریافت شود.
براساس قانون، نقل و انتقالات املاک به نرخ پنج درصد و انتقال حق واگذاری به نرخ دو درصد در تاریخ انتقال، مشمول مالیات می باشند. البته اگر در زمان تنظیم قرارداد، برای ملک مورد نظر قیمتی تعیین نشده باشد، مالیات براساس نرخ ارزش منطقه و با قانون مالیات‌ها محاسبه خواهد شد.
البته حق واگذاری این محل از لحاظ قانونی، از حق کسب و تصرف محل یا حقوق ناشی از موقعیت تجاری آن محل تعیین و محاسبه می‌شود.
برخی از موارد مرتبط با مالیات صلح عمری عبارتند از::
اگر یک قرارداد با شرایط صلح عمری بسته شود، در همان زمان سند ملک به صلح گیرنده منتقل خواهد شد. یعنی هنگامی که این قرارداد با شرایط قانونی و در محضر بسته شود، سند به نام صلح گیرنده خورد می‌شود.
درصورتی‌که طرفین توافق کنند که این امکان در صلح‌نامه قید شود، با رعایت شرایط و مفاد درج شده در قرارداد، فروش ملک می‌تواند انجام شود. در حقیقت برای فروش ملک با توجه به این صلح، در ابتدا باید با خود عقد صلح آشنا باشید. این صلح در واقع یکی از قراردادهایی است که به دو شکل انجام می‌شود.
در ابتدا این قرارداد باید به عنوان یک معامله منعقد شود. سپس برای خاتمه دادن به اختلافات بین افراد، از آن استفاده شود.
یکی از معایب مهم صلح عمری این است که اموال و مالکیت آن‌ها تا پایان عمر فرد برای او محفوظ خواهد ماند. پس از پایان عمر مالک، به شیوه‌ای که قانون تعیین نموده، دارایی‌ها تقسیم می‌شود. در حقیقت مالکیت آن‌ها صرفا محدود به زمان عمر شخص دارای اموال است.
البته در قراردادی که بین طرفین تنظیم می‌شود می‌توان معایب موجود در این صلح را از بین ببرید. یعنی می‌توان این قرارداد را به عمر او و نوادگان متصالح انجام داد. البته در این صورت، این موضوع صادق نخواهد بود.
برخی از معایب این صلح به شرح زیر است:
یکی از معایب این صلح این است که به موجب این قرارداد، مالکیت املاک را به شخص دیگری منتقل نمود. این به این معنا است که شخص دوم قادر است ملک را به هر کسی که می‌خواهد بفروشد یا منتقل نماید. این مورد برای مالک اموال، خطرناک است.
صلح عمری یک صلح‌نامه لازم الاجرا است. یعنی دو طرف نمی‌توانند آن را بدون توافق یکدیگر تغییر بدهند. این امر برای مالک باعث محدودیت می‌شود.
قرارداد این صلح در شرایطی قابل فسخ است. ولی در اغلب موارد، امکان فسخ وجود ندارد. این موضوع می‌تواند برای صاحب اموال، مشکل ساز شود.
در این صلح، صاحب اموال صرفا می‌تواند از منافع ملک استفاده نماید، اما مالکیت آن را ندارد. این مورد برای مالک، ناامید کننده خواهد بود.
با توجه به این‌که مسائل و مشکلات مربوط به عقد انواع قرارداد، تخصصی است، نیاز به کمک و دریافت مشاوره از یک وکیل باسابقه خود را نشان می‌دهد. وکیل مجرب و پایه یک دادگستری، آقای روشن قوردوئی میلان دارای چندین سال سابقه وکالت است.
حوزه کاری وی همواره در پرونده‌های حقوقی، کیفری، دیوان عدالت اداری، کمیسیون‌های تخصصی شهرداری تعزیرات و مواد مخدر بوده است. همچنین آقای قوردوئی میلان بیش از صدها پرونده موفق را در امور حقوقی، کیفری و خانواده به نتیجه رسانده است. اگر شما با هر نوع مشکلات درگیر هستید، همواره آماده ارائه راهنمایی و مشاوره هستیم.
