ارش و دیه چیست؟ و مطابق قوانین تفاوت ارش و دیه چیست؟ در واقع مجازات وارد کردن آسیب جسمی به انسان طبق قوانین اسلامی مشمول دیه، ارش، قصاص و حبس با توجه به شرایط پرونده بوده اما آگاهی از فرق بین دیه و ارش برای افراد درگیر با این مسائل اهمیت زیادی دارد. در شرع اسلامی و قوانین کیفری در باب دیه و ارش احکام و مفاد زیادی به همراه تبصره هر بند برای ایجاد یک چهارچوب عادلانه و عدالت محور مطرح شده است. تعریف هر مفهوم نیز به شناخت و تسلط بیشتر در تفاوت آن‌ها کمک زیادی خواهد کرد. بنابراین در ادامه علاوه بر تعریف دیه و ارش به سوالات گوناگون و پر تکرار در این زمینه و تفاوت ارش و دیه خواهیم پرداخت. وکیل ارومیه نیز در کنار شما برای ارائه مشاوره، قبول پرونده‌های حقوقی و کیفری و بررسی اصطلاحات قانونی برای درک راحت موکلان است.
پیش از پرداختن به چیستی ارش و یا تفاوت ارش و دیه بهتر است که دیه به اختصار تعریف شد. در واقع از موارد مجازات در حقوق ایران طبق ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی علاوه بر دیه، حبس و تعزیر، حد یا شلاق و قصاص است. دیه خود شامل دو نوع مقدر یا تعیین شده و غیرمقدر یا مشخص نشده است و طبق ماده ۱۴ قانون مجازات اسلامی، دیه اعم از غیرمقدر و مقدر در شرع مقدس مالی است که جهت ایراد جنایت عمد و غیر عمدی بر نفس، اعضاء و منافع در مواردی که به هر خاطر قصاص ندارد به موجب قانون مقرر و لحاظ می‌شود.
بر حسب مفهوم قبل، مطابق ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی، ارش همان دیه غیرمقدر بوده که میزان و حدود آن در شرع تعیین نشده و قاضی و دادگاه نظر به نوع کیفیت جنایت، تاثیر آن بر مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و نظر کارشناسان تعیین و مشخص می‌شود. به بیان ساده ارش دیه‌ای است که در قانون مشخص نشده یا مالی بوده که فرد مجرم در قبال جنایتی که انجام داده به قربانی پرونده پرداخت خواهد کرد. طبق ماده ۳۶۷ قوانین مجازات اسلامی، این مال زمانی پرداخت خواهد شد که دیه‌ای برای آن جراحت، زخم یا آسیب معین نشده باشد.
در واقع چند تفاوت اصلی بین ارش و دیه وجود دارد اما مهم‌ترین تفاوت آن‌ها این است که ارش نوعی مجازات نقدی بوده که میزان آن در شرع معین نشده اما دیه میزان و مقادیری مشخصی مطابق شرع اسلامی دارد. از دیگر موارد تفاوت ارش و دیه، تعیین کننده آن‌ها است که میزان ارش در دادگاه بر حسب نوع و کیفیت جنایت، تاثیر آن بر سلامت قربانی، میزان خسارت و با نظر کارشناسان حقوقی تعیین اما حدود دیه توسط رئیس قوه قضایی در ابتدای هر سال بر اساس نظر رهبری مشخص خواهد شد. همچنین ارش نوعی دیه و زیر مجموعه دیه غیر مقدر بوده که مبلعی کمتر از دیه دارد و در ارش فرقی بین زن و مرد نبوده اما برای دیه طبق جنسیت میزان انواع دیه متفاوت خواهد بود.
ارش در حقوق به معنای دیه غیرمقدر است. طبق ماده ۳۶۷ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۷۰ هر جنایت وارده بر عضو کسی که طبق شرع مقدار خاص و معینی برای دیه آن مشخص نشده مشمول ارش است. شرط ارش و نحوه محاسبه آن نیز با دیه متفاوت بوده و نوع جنایت و کیفیت آن، نظر کارشناس، میزان خسارت مالی و جسمی به قربانی یا تاثیر اقدامات جنایی بر سلامت برای تعیین ارش در نظر گرفته خواهد شد. در حقوق ارش جزئی از دیه و مثالی از آن بوده در حالی که دیه خود ماهیت کلی و زیر مجموعه متنوع با شرایط پرداخت خاص و منحصر به فرد دارد.
نحوه محاسبه ارش در پزشکی قانونی با توجه به تعداد و شدت آسیب وارد شده به مجنی علیه یا قربانی جنایت متفاوت است. در واقع در جدول پزشکی قانونی برای همه اعضای بدن و جراحت و آسیب‌های احتمالی آن نرخ دیه و حدود یا درصد قابل پرداخت خسارت مالی یا مجازات نقدی و ارش آن آسیب مطرح و قید شده است. با این وجود مطابق قانون فرمول محاسبه یا میزان دقیقی برای ارش وجود ندارد. محاسبه ارش با نظر کارشناسان پزشکی قانونی و حقوقی و با توجه به میزان آسیب و خسارت وارده به فرد در مبالغی متغیر برای قربیان تعیین خواهد شد. همانطور که گفته شد در ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی به عوامل موثر بر ارش و حدود آن پرداخته شده است.
قاضی در محاسبه ارش کیفیت و نوع جرم را در نظر گرفته و در نهایت بر حسب مبلغ کامل دیه انسان، مبلغ ارش را تعیین خواهد کرد. بنابراین مبلغ ثابتی برای هر ارش دیه وجود ندارد اما ارش علاوه بر صدمات وارده به مجنی علیه، ۰.۳ درصد دیه کامل انسان خواهد بود. علاوه بر این برخلاف دیه، مهلت معینی برای پرداخت ارش مطرح نشده و همانند خاصیت غیرمقدر بودن ارش که با نظر نهایی و رای دادگاه تعیین خواهد شد، مهلت پرداخت آن نیز به شرایط و حال قربانی و شرایط کلی پرونده بستگی خواهد داشت.
نتیجه گیری
ارش از انواع دیه بوده که طبق قانون فرد مجرم در برابر جنایت و آسیبی که به قربانی زده، موظف به پرداخت آن است. ارش دیه غیر مقدر و نامعینی است که حدود، میزان و مبلغ آن در شرع تعیین نشده است و تفاوت قابل توجهی با دیه دارد. در واقع از نظر تعیین شدن میزان، منبع مشخص کننده و دیگر موارد تفاوت ارش و دیه اهمیت و مورد توجه افراد درگیر با چالش‌های این سبک از پرونده‌ها است. بنابراین نحوه محاسبه و پرداخته دیه و ارش یا مهلت اخذ این موارد نیز فرق دارد.
امروزه گرفتن دیه و ارش مسئله مهم پرونده‌های زیادی بوده که وکیل ارومیه با سال‌ها دانش و تجربه در این زمینه به شما در هر مرحله پیگیری قضایی مشاوره و کمک خواهد نمود. در این مقاله نیز به تفاوت ارش و دیه و نحوه محاسبه و شرایط پرداخت آن‌ها پرداخته شد.
۱) مجازات‌های قانون اسلامی علاوه بر ارش شامل چه مواردی است؟
در قانون مجازات اسلامی علاوه بر ارش برای مجازات افراد مجرم از حد، تعزیر، قصاص و دیه استفاده شده و گاهی بر حسب جرم مرتکب شده از ترکیب این موارد استفاده خواهد شد.
۲) مهم‌ترین و اصلی‌ترین تفاوت ارش و دیه چیست؟
میزان دیه در قانون مشخص اما میزان ارش غیر مقدر یا تعیین نشده است که این مورد مهم‌ترین تمایز و فرق بین این دو عامل حقوقی است با این وجود شخصیت مشخص کننده حدود و میزان دیه و ارش نیز متفاوت هستند و دیه زن و مرد طبق قانون با فاکتورهای زیادی بستگی دارد.
